Như
vậy làm thơ là một nhu cầu muốn có, khác đi là không thể thiếu ở khá nhiều người
và cũng xa lạ ở rất nhiều người. Không thể dạy nhau làm thơ. Có một cháu gái vừa
học chuyên văn lớp 10, nói muốn trở thành nhà thơ. Khi tâm sự cháu kể về mẹ
mình – người đàn bà làm lẽ với nhiều khổ cực, cháu đã khóc và muốn làm thơ tặng
mẹ. Yêu văn, có năng khiếu văn chương và đầy tâm trạng – cô gái đã có những yếu
tố cần có của người làm thơ. Hãy viết đi trước khi nghĩ sẽ là nhà thơ. Đâu có
thể dạy nhau niêm luật, dạy nhau vần điệu là có thể làm thơ. Học trò bây giờ
cũng học về các thể loại thơ, thày cô bây giờ giảng cho trò về các thể loại
thơ. Nhưng không có nghĩa các thày cô giáo văn đều làm thơ, tất cả học trò sau
những tiết học lý thuyết – hay còn gọi là lý luận ấy, đều làm thơ và thành nhà
thơ. Có những nhà thơ chưa qua lớp học nào do gia cảnh hoặc hoàn cảnh đặc biệt
mà vẫn làm thơ và làm thơ rất hay.
Vậy
thơ, trước tiên do nhu cầu tự thân, tự giải thoát và bộc bạch. Hoàn cảnh sống,
môi trường sống hình thành những định hướng, xu hướng khác nhau trong cuộc sống.
Theo con đường văn chương hay khoa học, làm thày hay làm thợ… do bản thân chọn,
do gia đình, do hoàn cảnh quyết và nhiều khi đưa đẩy như số phận – ngoắt một
cái khi ra trường, ngoắt một cách khi giữa chừng, thậm chí ngoắt một cái khi cuối
đời. Kể cả làm thơ hay viết văn hình như cũng định vị. Có nhà văn làm thơ được
nhưng ít khi, gần như không viết, không có chủ định. Có nhà thơ cũng viết truyện,
ký nhưng hình như ít thành công. Bây giờ thì có nhà viết nhiều thứ lắm – thơ,
báo, ký, truyện ngắn, tiểu thuyết, tản văn, rồi phê bình… rồi cứ nhầm lẫn chẳng
biết mình viết gì hay hoặc thấy mình cái gì cũng hay. Vậy ai dạy ai viết văn,
làm thơ hay tự chính mình?
Còn
nữa, khi về già, đúng hơn là về hưu lại làm thơ. Hay dở không bàn mà rủ nhau
làm thơ, rủ nhau tham gia CLB thơ, in thơ chung , riêng và đi giao lưu huyện
này tỉnh nọ. Không bàn vì có những bài thơ hay, câu thơ hay, có những bài chỉ dừng
ở báo tường, thơ cổ động nhưng đều là niềm vui, đáng trân trọng. Bộc bạch tâm tự
hoàn cảnh, tiếp xúc, đi đó đây âu cũng là nhu cầu của mọi người, nhất là người
lớn tuổi. Người thích đi lễ chùa, người đi sân bóng, CLB múa hát… thì có người
thích làm thơ. Một đời sống tâm hồn thoát ra từ lo toan, bận rộn và cả tuổi
già. Viết có vần, vỡ vần và cả không vần rồi từ từ nghe, từ từ đọc, từ từ rút
kinh nghiệm và thủng thẳng làm thơ. Đó là sự vận động tự thân khi làm thơ.
Mỗi ngày có những tập thơ ra đời.
Nhà
xuất bản nhiều và mọi người thường chọn NXB Hội Nhà văn, NXB Văn học. Phí xuất
bản cao hơn nhưng ai cũng nghĩ tập thơ của mình sẽ có giá trị vì được duyệt qua
NXB chuyên ngành văn chương. Có sao đâu, mình cảm thấy vui và sướng là được. In
một tập thơ là khoảng 10 triệu. Ghi khoảng thôi vì có tập giấy đẹp, trình bày đẹp,
số lượng nhiều thì tốn khá nhiều tiền – khoảng 20 triệu chẳng hạn. Ghi khoảng
thôi vì có tập in bình thường, số lượng ít thì giá thành thấp hơn. Người làm
thơ, nói chung vốn chẳng giàu có gì. Với người có con cái tài trợ hoặc có quan
hệ ngoài xã hội tài trợ thì việc in tập thơ vô tư. Còn phần lớn để in thơ là phải
chiu chắt. Thơ gửi in báo phải xếp hàng vì nhiều thơ gửi tới tòa soạn quá. Nhuận
bút thấp – 50.000đ/ bài, báo Văn nghệ nơi ai làm thơ cũng muốn được đưa lên thì
150.000đ/ bài, rồi báo Văn nghệ Công an, tạp chí Văn nghệ quân đội, rồi báo tạp
chí địa phương… nhuận bút cao hơn và ai cũng nao nức. Được in thơ trên báo nào
cũng chụp hình đưa lên trang cá nhân. Thơ in tập rồi có bán được đâu – trừ một
số tập thơ được coi là ‘hot’ và giỏi tiếp thị. Các cửa hàng sách từ chối hoặc
nhận dăm cuốn chiếu cố và dặn – lâu lâu quay lại nhé. Thôi thì in 200-300 cuốn
hoặc 500 tặng bạn bè. Mà rõ khổ, thơ mình không bán được cũng chẳng muốn mua
thơ ai, chỉ thích được tặng. Có nên coi mua thơ bạn là một hành vi văn hóa
chăng
Nhắc
thơ ‘hot’ là thơ thế nào nhì? Kêu từ nhan đề tập thơ đã. Tên ấn tượng mạnh, gợi
cảm xúc, gợi tình nữa càng tốt. Nội dung, ngôn từ, thể loại rất đời, rất hiện đại.
Tất nhiên, trừ một vài nhà thơ đã thành danh mà bây giờ còn gọi là có ‘thương
hiệu’. Cái gì chứ thơ ‘hot’ thì 1 vài nghìn cuốn bán vô tư, có nhà sách, NXB đầu
tư. Có tập thơ bán được còn do chính tác giả quảng bá tốt trên các trang mạng.
Đấy là trường hợp các bạn làm thơ trẻ thôi. Các bạn trẻ không những thơ hiện đại
lại còn giỏi máy tính, truyền thông. Cánh nhiều tuổi biết lên mạng, biết vào
Facebook (mạng xã hội) đã là giỏi lắm rồi. Một cách quảng bá cho tập thơ là tổ
chức buổi giới thiệu thơ. Cũng tốn lắm đây. Nào địa điểm. Nào phông, hoa. Nào
người nói. Nào bánh kẹo, nước uống. Đấy là nhẹ nhàng. Mạnh tay hơn thì tiệc mặn-
5, 7 có khi cả 10 mâm bàn. Mạnh quan hệ nữa thì báo, đài đến quay phim, đưa
tin… Nhẹ thì khoảng 10 triệu. Mạnh thì 20, 30 triệu gì đó. Đấy là không bàn đến
được tài trợ hay không như in thơ vậy. Làm rầm rộ rồi đâu vẫn là đó, ta vẫn là
ta. Chưa tính chuyện xong rồi mua cái bực mình chẳng biết bỏ đâu. Lại nói về
thơ ‘hot’, đúng hơn là thơ mang tính thời sự. Một bài thơ xuất hiện mang tính
thời sự được dân mạng truyền nhau, được cả báo nước ngoài đưa tin. Bài thơ làm
rung động bao trái tim người đọc kể cả người chẳng bao giờ quan tâm đến thơ. Có
người nói – các nhà thơ viết bao năm, in bao tập chẳng nổi tiếng bằng một bài
thơ này. Nghĩ sao về thơ đấy trong trường hợp cụ thể như vậy?
Thơ
hôm nay, vui chút là cả nước làm thơ. Khi xã hội có bao điều cần nghĩ, khi đạo
đức có bao điều cần bàn và cả lúc con người bức bối – bế tắc, hy vọng – mất hy
vọng… thì càng nảy nở, càng đa dạng. Không cần bàn đến truyền thống hay hiện đại
vì thơ là cuộc sống tâm hồn của con người thời đại. Tự thơ sẽ định cách thể hiện
của riêng nó mà người làm thơ là người chấp bút.
Comments[ 0 ]
Post a Comment
Quý vị chỉ cần copy link hình và dán vào ô comment.